Hollandalı Ferdi van Elswijk’in, 11 yaşındayken amcasının 1.9 hektarlık serasında yarı zamanlı çalışırken, domateslerin polen yaymasına yardım eden arıları şekerli suyla beslediği 1987 yazına dair çok güzel anıları var.
Van Elswijk ailesinin seracılık geleneği 1599 yılına, ilk seranın kurulduğu Leiden şehrine dayanıyor. Son 400 yılda Hollanda, seracılıkta inovasyonun öncüsü oldu. 1980’lerde çiftçiler polen yayılımını artırmak için kapalı alanlara yaban arısı kovanları yerleştirdi ve genç van Elswijk gibi onları şekerli suyla besleyerek mutlu tuttular.
Van Elswijk bugün yaban arılarından, yüksek teknolojili gaz motorlarına ve şirketi Prominent Growers Association’ı milyonlarca dolar masraftan kurtaran yazılımlara ve analitik araçlara yükseldi. “Seracılık küçüklüğümden beri benim kanımda var.” diyor Van Elswijk. “Bu konuda çok tutkuluyum çünkü insanlığı ileri taşıyan etmenlerden biri kitlelerin sağlıklı gıdaya erişmesini sağlamak.”
Prominent Growers Association’da domatesler büyük iş. Şirket Hollanda’da 40 lokasyonda bulunan dev seralarda 750 akrelik alanda, onları ekip biçiyor ve Hollanda’da üretilen her 4 domatesten birini yetiştiriyor.
Seralar o kadar büyük ki, ortalama bir tanesi beş mahalle boyunda. Ayrıca yüksek teknolojiye sahipler.
Geçtiğimiz yıl Prominent, üretimi daha verimli hale getirmek için günlük operasyonuna yeni bir araç ekledi; myPlant Asset Performance Management (APM) adında, GE’nin bir yazılım paketi. Prominent’ın ısı ve gaz motorları – ve global seralarda bulunan 1.000’den fazla benzer makinesi – GE’nin Hollanda’daki Greenhouse Center of Excellence’ında gece gündüz izleniyor. Burada GE’nin mühendisleri motorlardan veri toplayarak her birinin operasyonel durumunu analiz ediyor ve olası problemleri önceden kestirip hasat etkilenmeden önlem alabiliyor.
Bu sistemin en önemli parçalarından biri plan dışı bir kapanma olmadan makinelerin ne zaman bakıma gireceğine karar vermek. Bir seradaki motor firesi kulağa felaket gibi gelmeyebilir ama van Elswijk diyor ki Prominent’ın 3 MW’lık gaz motorları 3 milyon dolarlık domatesin tam vaktinde olgunlaşmasını sağlıyor. Eğer bu makinelerden biri beklenenden daha uzun süre kapalı kalırsa şirkete milyonlarca dolara mâl olabilir. “Analitikler sayesinde bir hata çıkmasını beklemeden önceden müdahale edebiliyoruz.” diyor van Elswijk.
The Distributed Power APM çözümü GE’nin Jenbacher kombine ısı ve güç gaz motoru için özel olarak tasarlandı ve 2003’ten beri Prominent’ın seralarına ısı ve elektrik sağlıyor. Bunun içine kışın da yetiştirmeye devam etmek için karanlık aylarda -yani Hollanda’da ekimden mayısa kadar- ışıklandırma da dahil. Bugün şirketin 53 Jenbacher makinesi 150 MW’tan fazla elektrik üretiyor; yani Hollanda’daki evlerin %1,5’ine elektrik sağlayabilecek kadar. Şirket artan enerjiyi şebekeye geri satıyor, operasyon gelirini artırıyor ve genel enerji maliyetini azaltıyor.
Ayrıca Prominent yaz zamanı Jenbacher motorlarının ürettiği fazla ısıyı yakalayıp yeraltında saklıyor ve kış aylarında seraları ısıtmak için kullanıyor.
Hollanda sera geleneğine sadık kalarak GE motorları için ek bir kullanım buldu. Şirket makinelere ısı değiştiriciler ve katalitik dönüştürücüler ekleyerek egzoz gazıyla açığa çıkan karbondioksiti domatesleri yetiştirmek için kullandı. Sistem egzoz gazını arıtıyor, 45 santigrat dereceye soğutuyor ve seraya tekrar dağıtarak içerdeki karbondioksit oranını iki katına çıkartıyor. Böylece seranın gaz salınımını azaltırken verimliliği %140 artırıyor.
Van Elswijk şirketinin kazandığı bilgiyi Prominent Greenhouse Academy ile dünyayla paylaşıyor. Yakın zamanda Prominent, Çin’de ortak bir yatırıma girerek Çinli yetiştiricilere yüksek teknolojili sera kurulumu konusunda danışmanlık vermeye başladı.
“Bilgimizi ve uzmanlığımızı kullanarak dünyaya en sağlıklı ve lezzetli domatesleri sunmaya çalışıyoruz.” diyor van Elswijk. “Dijital Sanayi de yardım ediyor.”