Jamiroquai’nın solisti Jay Kay, 1996’daki hit şarkısı “Virtual Insanity”de, geleceğin “sanal bir delilik”ten ibaret olduğunu söylüyor. Şarkı, hepimizin sahte gerçeklik simülasyonunun yer altında yaşadığı bir dünya tasvir ediyor. Ancak bu bilimkurgu fikrinin günümüz dünyasında yeri yok: İnsanlık, hâlâ yer yeryüzünde yaşayan bir tür. Sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojisi de endüstrilerin gelişiminde önemli katkılar sağlayabiliyor.
90’lı yılların ortalarından bu yana sanal gerçeklik oldukça önemli bir yol katetti. Kullanıcılar artık -odalarından bile çıkmadan- bir uçağı uçurmayı ya da hayali bir krallığın içinde yürümeyi deneyimleyebildikleri Oculus Rift gibi VR gözlüklerine sahip olabiliyor.
Artırılmış gerçeklik de aynı oranda büyük bir eşik atladı. AR’ın ilk uygulama alanlarından biri de, bir laptop, bir başlık ve bir GPS yardımıyla evinizin arka bahçesindeki canavarları avlamanızı sağlayan oyunlar oldu. Yalnızca akıllı bir telefonla, kendinize herhangi bir uygulamada tavşan kulağı eklemeniz ya da sokakta Pokémon yakalamanız artık mümkün.
Peki endüstrilerde neler yaşanıyor?
GE mühendisleri, maliyetleri azaltmak ve işlerine ne gibi faydalar sağlayabileceğini daha iyi anlamak için VR ve AR teknolojilerinden faydalanıyorlar. Bu teknolojiler, teknisyenlerin eğitilmesine, altyapıların onarılmasına ve hatta olası tehlikelilerin engellenmesine yardımcı oluyor. Yararları, kendileri gibi “sanal” olmayan bu teknolojilerin kullanıldığı bazı uygulamaları sizler için derledik:
Sıradan bir öğleden sonra, GE Şebeke Çözümleri’ndeki stajyer saha mühendisleri, elektrik trafo merkezlerinde yüksek gerilim devre kesicilerini kaldıran devasa vinçleri kontrol etmeye çalışıyor. Ancak stajyerler, gerçek bir elektrik şebekesinin yakınında bile değiller. Küçük bir konferans salonunda VR gözlükleriyle becerilerini geliştirmeye çalışıyorlar.
Önceleri, GE Şebeke Çözümleri’nin; kamu hizmetleri, enerji üretimi ve madencilik hizmeti veren müşterileri bir hafta boyunca fiziksel makinelerle eğitilirdi, ki bu da zaman ve yüksek maliyet demekti. Ancak şimdi, bir VR alıştırma oturumu yalnızca 20 dakika sürüyor ve her yerde, her zaman uygulanabiliyor, üstelik çok daha güvenilir. Kursiyerler, bir manevrayı başarılı olana kadar deneyebiliyor.
VR teknolojisi yakın zamanda teknisyenlerin bu saha çalışma kısmını geçmelerine olanak sunabilir. Çünkü GE Araştırma’nın robot ekibi, insanların giremediği küçük veya tehlikeli alanlara erişebilecek küçük robotlar tasarladı. Bir sonraki hedefleri ise, telerobotik; yani robotun çalışma ortamına ışınlanmak ve kontrol etmek için VR kullanmak.
Bu minik robotlar, radyo dalgaları yerine lazer ışınlarına dayanan bir radar tipi olan lidar’ı kullanarak etrafındaki şekilleri belirliyor. Daha sonra, elde ettiği 3D görüntüyü VR gözlük takan bir operatöre aktarıyor. Teknisyenler ise kumandaları kullanarak alandaki robotun “kolunu” hareket ettirebiliyor.
İnsan Vücudunda Sanal Yolculuk
Doktorlar bir gün, akciğerlerin parlak zarını veya beynin pembemsi dokusunu gözlemlemek için VR gözlükler takabilecekler. GE Sağlık’ın Fransa’daki Tıbbi Görüntüleme Yazılımı’ndaki Global Mükemmeliyet Merkezi’nde çalışan iki video oyunu tutkunu sayesinde, vücudun belirli bir bölümüne “girilebilecek” ve polip, tümör ve lezyon gibi oluşumlar tetkik edilebilecek.
Oyunlardaki fotoğraf gerçekliğinde render tekniklerinden ilham alan çift, VR kullanarak insan vücudunda dolaşmanın bir yolunu buldu. Bu teknolojide; renk, doku, ışık ve diğer özelliklerle eksiksiz bir sanal deneyim oluşturmak için tasarım araçları; oyun yazılımı ile BT ve MR vücut taramalarından ayrıntılı 3D bilgiler kullanıldı. Oculus Rift gibi hazır VR gözlüklerle kullanılabilecek prototip, doktorlara tıbbi görüntüleri yorumlamalarının yanı sıra onları ameliyatlar için hazırlık yapmalarına olanak sağlayan yeni yollar da açabilir.
Bir Mankenden Fazlası
Mühendisler, gelişmekte olan ülkelerdeki radyologların eğitimindeki eksikliğini gidermek için çalışıyor. Artık stajyerler, tarayıcılara bağlı özel AR gözlükleriyle, eğitim için kullanılan cansız manken hastaların vücutlarını tarayabiliyor. Stajyerler, bu sayede ultrason prop’u hastanın vücudunda gezinirken, normal bir insanın organlarının nerede bulunduğunu ve nasıl göründüğünü gözlemleyebiliyorlar.
Başlık, stajyerlere taramayı uygun şekilde yakalamak için hangi yollardan hareket etmesini söyleyerek organlara yol tarifleri sağlıyor. Mühendislerin gelecek planları arasında “hamile” kuklalar için bir AR programı oluşturmak var; böylece ileride hamilelik ultrasonlarında sorunların erken farkına varılması mümkün olabilecek.
Hünerli Baretler
AR sadece kalbin pompalanmasına yardımcı olmakla kalmıyor, ayrıca yağ ve gazın akmasını da sağlayabiliyor. GE’nin saha mühendisleri, dünyanın diğer ucunda çalışan meslektaşlarıyla iletişim kurmalarını ve ses komutuyla AR başlığının vizörüne belgeleri, prosedürleri, video ve çizimleri aktarmalarını sağlayan akıllı baretleri test ediyor.
Eskiden, alandaki temel altyapıyı kontrol etmek, genellikle mühendislerin bir sonraki adıma geçmeden önce fotoğraf ve video toplamak için birkaç gezi yapmasını gerektiriyordu. Ancak; bir video kamera, bir gözlük ve endüstri onaylı bir kaska entegre edilmiş bluetooth’lu AR özellikli akıllı baretlerden 15 tanesini kendi biriminde test eden GE’nin Turbomakine ve Süreç Çözümleri Ürün Müdürü Giulia Prayer Galletti’ye göre, bu baretler, hesapta olmayan sorunlardan doğan aksaklık sürelerini yarı yarıya azaltabilecek.
Aklın Gözü
GE Yenilenebilir Enerji fabrikasında rüzgâr türbini monte eden işçilerin giydiği akıllı gözlüklerin arkasında da aynı teknoloji yatıyor. GE Ventures destekli bir şirket olan Upskill tarafından desteklenen bu gözlükler, çalışanların dijital olarak kolayca yönlendirme yapmasını ve kendi görüş açılarında çalışmalarını sağlıyor.
Teknisyenler ayrıca sorun giderme konusunda acil yardıma ihtiyaç duyduklarında uzmanlarla iletişim kurmak için eğitim videolarına erişebiliyor veya sesli komutları kullanabiliyor. Uzmanlar, canlı bir video bağlantısıyla sorunu teknisyenin bakış açısından görüyor. Giyilebilir teknolojilerle üretkenlik de artıyor.