Hibrit uçaklar kalkışa hazırlanıyor! Geçtiğimiz günlerde yapılan EAA AirVenture Oshkosh Hava Fuarı’nda GE Havacılık, GE’nin Catalyst motorunun XTI ticari uçağında yeni bir hibrit-elektrikli itiş gücü sistemi çekirdeği olarak kullanılması için TriFan 600 ile anlaştığını duyurdu. GE Havacılık’ın bu bağlamda gerçekleştirmek istediği ilk adım, havacılık endüstrisine yeni ve farklı bir ürün sunacak yolculuğa çıkmak.
GE Havacılık Hibrit-Elektrik İşletmecisi ve Genel Havacılık Birimi Lideri Craig Hoover, her pervane için ayrı bir türbine ihtiyaç duyan geleneksel turboprop motorlarının aksine, hibridizasyonun uçakta birden fazla pervaneyi döndüren tek bir türbine itiş gücü sağladığını belirtiyor. Bu durum, daha çok hibrit uçağın daha fazla itici kaynağa sahip olmasını sağlıyor ve uçak tasarımcılarının tüm tasarım temellerini tekrardan şekillendirmelerine zemin hazırlıyor.
Hoover, mevcut batarya teknolojisinin uzun mesafeler aşacak bir elektrikli uçağı mümkün kılacak ve onu besleyecek yeterli enerji yoğunluğuna izin vermediğini belirtiyor.
Uzmanlar, elektrikli ve hibrit uçakların yakın zamanda hizmete gireceğini umuyorlar. Wall Street Gazetesi’nin haberine göre ulaşım alanında hizmet veren Uber Technologies Inc., 2023 yılında elektrikli dikey asansör uçakları kullanarak hava yolculuğuna başlamayı planlıyor. Gazeteye göre diğer şirketler de, elektrikli uçakların 2021’de mevcut turboprop uçaklarının yeni elektrikli motorlarla güçlendirilmesiyle birlikte daha kısa bir sürede piyasaya çıkabileceklerini belirtiyor. TriFan 600’e Catalyst’in getireceği ayrıcalıklardan en önemlileri, uçakların artık daha yüksek irtifalarda ve diğer tüm elektrikli uçaklardan daha hızlı bir şekilde uçabilecek olması. Ayrıca Catalyst motoru, sağlayacağı güçle birlikte dikey iniş ve kalkışlarda daha büyük yüklerin taşınmasına olanak sağlayacak.
GE, sıfırdan tasarlanan ilk turboprop motoru olan Catalyst’i 2015 yılında tanıttı ve geliştirmek için 400 milyon dolar taahhüt etti. Catalyst’in “clean sheet” (temiz sayfa) olarak adlandırılan tasarımında GE mühendisleri, son yıllarda önemi artan katmanlı imalat tekniklerinden faydalandı. Böylelikle Catalyst’in ağırlığı yüzde 5 oranında hafifledi ve yakıt tüketimi de yüzde 1 oranında geliştirildi. TriFan için ise motor yaklaşık 1.400 beygir gücü üretecek; bu da yaklaşık 1 MW güce tekabül ediyor.
Motor ayrıca, tam yetkili dijital motor ve pervane kontrolü (FADEPC) olarak da adlandırılan ve ticari turboprop uçaklarında hiç kullanılmamış bir teknolojiye de sahip. Teknoloji, pilotların geleneksel tasarımdaki üç kol yerine tek bir kol ile hibrit bir motorda ihtiyaç duyulabilecek dört kolu kontrol edebilmesini sağlayacak; bu da pilotun işini kolaylaştıracak.
TriFan 600 ile XTI, üç kanallı fanın kullanımıyla uçağı helikopter gibi havada tutmak, durmak ve inmek üzere tasarlandı. Bu durumda hibrit uçak, standart uçaklar gibi hareket etmek için iki kanat fanını ileri doğru döndürerek seyir hızına çabucak ulaşabilecek. XTI’ya göre TriFan 600, beş yolcu ve bir de pilotu taşıyabilecek.
XTI TriFan 600’ün yanı sıra Catalyst, Textron Havacılık’ın tek motorlu bir turboprop olan yeni lüks ticari uçağı Cessna Denali’de de kullanılıyor. Cessna Denali 1.600 deniz mili (285 knot) hıza ve 4 yolcu kapasitesine sahip.