Dünyanın En Büyük Uçak Motoru GE9X’i Daha Yakından Tanımak!

Dünyanın en büyük motoruGE9X, aslında tek bir fana sahip; fakat sakın küçümsemeyin, bu sayı onun eşsiz gücünü ve potansiyelini tam anlamıyla kullanabilmesine engel değil. Haziran ayındaGE, bu güçlü motorunu dünyanın en eski havacılık etkinliklerinden biri olan Paris Hava Fuarı’ndasergiledi. Ziyaretçiler arasında adeta bir Hollywood yıldızı gibi ilgi gören GE9X, kendisiyle fotoğraf çektirmek isteyen onlarca misafirin objektifinde de odak noktasındaydı.

Yaklaşık 11 feet çapında yani bir Boeing 737’nin gövde genişliğine denk büyüklükteki dev fan, motorun en eşsiz ve karakteristik özelliklerinden biri. Fan ayrıca titanyumdan daha hafif olacak şekilde, karbon elyaf kompozitinden üretilmiş 16 kanada sahip. Bu kanatlar o kadar başarılı tasarlanmıştı ki; New York Modern Sanat Müzesi,GE’nin bir öncekiGE90 motoru için geliştirdiği ilk neslin tasarımını, koleksiyonuna dahil etmeye karar verdi. Motor aslında bir Hollywood yıldızı değildi elbette ama çağın sanat adına en önemli platformlarından birinde de boy göstermeyi başarmıştı; bir endüstriyel tasarım ürününün böylesine bir organizasyon içerisinde ilgi görmesi, sık görülebilir bir durum olmasa gerek…

Motora, fanı ve sahip olduğu diğer uzay çağı teknolojileri 105.000 pound’luk bir itme gücü sağlıyor; bu güç, Amerika’nın insanlı ilk uzay uçuşunu gerçekleştirdiği roketinkinden çok daha fazla. GE mühendisleri bu devasa motoru Boeing’in yeni yolcu jeti 777X için geliştiriyor.

Bu devasa motorlardan birini ilk kez gökyüzüne uçurduğunuzu hayal edin, acaba kendinizi nasıl hissederdiniz?

Bu soruyu rahatlıkla cevaplayabilecek biri var! GE Havacılık’ın “baş test pilotu” olmadan önce F-18 askeri uçağını kullanan Jon Ohman, GE9X motorunda ilk elden deneyime sahip. Ohman, geçtiğimiz yılın neredeyse tamamını Kaliforniya semalarında GE9X’i test ederek geçirdi. GE bu testleri üç adet CF6 ve GE9X’un güçlendirdiği Boeing 747 ile gerçekleştiriyor.

Ohman ve test mühendisleri; boyut, ağırlık ve itme gücü gibi farklı işleyen parametreleri bir arada nasıl hesaplıyorlar? Bu soru, GE Havacılık’ın sosyal medyadaki takipçileri tarafından da sıkça soruluyor. Aslında Ohman, GE yetkilileri ile yaptığı sohbet tadında geçen röportajda bu ve benzeri birçok teknik soruyu da cevaplıyor.

Bu sorulardan en geneli ve önemlisi de kanatlarda bulunan, GE9X kadar güçlü ve ağır bir motorun, test uçağındaki dengeyi nasıl sağladığı ve koruduğu. Ohman, bu dengeyi sağlamak için, 747-400 uçağının modifiye edilmiş ve kokpitten kontrol edilebilen manuel yakıt transfer sisteminin kullanıldığını belirtiyor. Örneğin, GE9X sol kanatta aktif ise sağ kanattaki yakıt tankı dolu tutuluyor ya da çözüm tam tersi olarak gelişiyor. Bu teknik, ağırlığı nispeten yanal dengede tutmayı sağlıyor.

GE9X, dünyanın en büyük ticari uçak motoru; bu aynı zamanda “en yüksek sese sahip uçak motoru” anlamına da geliyor mu? Her ne kadar GE9X dünyanın en büyük ticari uçak motoru olsa da; bir önceki model GE90’dan daha sessiz, daha temiz ve yüzde 10 daha verimli olacak şekilde tasarlandı. Burada sesi düşüren ve böylesine güçlü bir motoru sessiz kılan en önemli etken ise çok büyük bir fana sahip olması.

Peki, ikonik 747 jetinin son modeli olan 747-8’in iki adet GE9X ile çalışması mümkün mü ve yine iki GE9X, 747-8’in dört GEnx motorundan daha mı güçlü bir itme kuvvetine sahip? Uzman pilot Ohman, bu farkları çok net bir şekilde açıklıyor: “GE9X hâlihazırda 105.000 pound’luk itme gücüne sahip. 747-8’deki dört GEnx-2b motorunun her biri ise 66.500 pound’luk güç kazandırıyor. Bu nedenle iki GE9X aynı itme gücünü sağlayamaz. Burada teknik tasarım da önemli bir rol oynuyor; 747-8, motorların her biri tarafından çalıştırılan elektriksel, hidrolik ve hava tahliye sistemlerine sahip. Bu uçak, 4 adet motorla güçlendirilecek şekilde düşünüldü ve tasarlandı.”

Artık tanıştığınıza memnun olduk. Ayrıca GE9X’i ait olduğu yerde görmek istiyor, gökyüzüyle tanıştığı ilk günü merak ediyorsanız siziburadan 2018 Mart ayına da götürebiliriz!